BAHAN-BAHAN BAHASA MELAYU

http:/bmpmrspm.blogspot.com

BERSANTAI SEBENTAR......

TEKNIK MENULIS RUMUSAN

TEKNIK MERUMUSKAN PETIKAN/ RENCANA

A. MENULIS PENGENALAN: 1. Tulis dan ubah perkataan daripada kunci kata soalan pertama sahaja. (tidak boleh ada perkataan ‘dan’ dalam pengenalan.
2. Mengubah maksud perkataan kunci kata pertama soalan:

 
* faktor = punca = sebab = penyebab = perkara yang mempengaruhi
* langkah = inisiatif = cara = kaedah = tindakan
* kesan = implikasi = kebaikan = keburukan = kesan positif = kesan     negatif
* ciri = sifat = bentuk
* masalah = halangan = cabaran = kekangan

3. Contoh:
1. Rumuskan langkah-langkah mengatasi hakisan tanah dan faedahnya kepada masyarakat.
Pengenalan rumusan :
Rencana membincangkan cara-cara mengatasi hakisan tanah.

2. Buat satu rumusan tentang faktor yang menyebabkan berlakunya banjir kilat di kawasan Bandar dan implikasinya kepada pembangunan di kawasan Bandar tersebut.
Pengenalan rumusan :
Petikan membincangkan punca-punca yang menyebabkan berlakunya banjir kilat di kawasan Bandar.

3. Rumuskan ciri-ciri yang terdapat di dalam diri seorang pelajar cemerlang dan langkah melahirkan pelajar cemerlang. Panjang rumusan hendaklah tidak lebih 120 patah perkataan.

Pengenalan rumusan :
Rencana membincangkan sifat-sifat yang terdapat di dalam diri seorang pelajar cemerlang.

4. Baca petikan di bawah dan buat satu rumusan tentang kepentingan sektor pertanian kepada Negara kita dan langkah untuk memajukan sektor pertanian negara. Panjang karangan mestilah tidak melebihi 120 patah perkataan.
Pengenalan rumusan :
Rencana tersebut membincangkan faedah sektor pertanian kepada Negara.

5. Buat satu rumusan tentang keburukan makanan ringan kepada kanak-kanak dan cara-cara untuk mencegahnya. Panjang rumusan anda hendaklah tidak melebihi 120 patah perkataan.
Pengenalan rumusan :
Rencana tersebut membincangkan kesan negatif makanan ringan kepada kanak-kanak.


B. MENULIS ISI TERSURAT: 1. Isi jawapan berdasarkan kunci kata soalan yang pertama. (gunakan kunci kata dalam soalan. Jangan ubah)
2. Isi hanya yang terdapat dalam petikan sahaja.
3. Beri maksimum 6 isi. (Jumlah isi tersurat dan tersirat ialah 8 isi)
4. Jika kurang isi tersurat, jangan panik. Tambah isi tersirat anda.
5. Jika jumlah perkataan masih kurang 120 perkataan, anda digalakkan tambah isi tersurat.
6. Pastikan maksimum 2 isi dalam satu ayat. SEBAIK-BAIKNYA 1 isi dalam I ayat.
7. Gunakan penanda wacana untuk menggabungkan setiap ayat.

8. Contoh penggunaan ayat:

Contoh 1: Rumusan yang baik.(Katakanlah faktor banjir kilat)

-Faktor utama yang menyebabkan banjir kilat ialah keadaan longkang yang tersumbat.
-Selain itu, faktor yang lain termasuklah kurangnya kadar serapan air di kawasan bandar.
-Sementara itu, hujan lebat yang berterusan juga turut menjadi faktor fenomena tersebut.
-Terdapat juga faktor kurangnya sistem perangkap sampah di kawasan sungai berhampiran.
-Di samping itu, kekurangan tumbuhan di bandar menyebabkan banjir kilat terjadi.
-Faktor penyebab yang terakhir ialah hakisan tanah yang dihasilkan oleh pembinaan di Bandar.

Contoh 2 : Rumusan kurang baik. (akan ditolak 1 markah bahasa)

-Faktor pertama yang menyebabkan banjir kilat ialah keadaan longkang yang sempit.
-Faktor kedua ialah kurangnya kadar serapan di kawasan bandar.
-Faktor ketiga ialah hujan lebat yang berterusan di bandar.
-Faktor keempat ialah kekurangan tumbuhan di bandar.
-Faktor terakhir ialah hakisan tanah dari kawasan pembinaan.

9. JANGAN gunakan perkataan ‘harus/ patut/ mesti/ wajib/ hendaklah/ wajarlah’ dan lain-lain yang berbentuk cadangan. (Tiada markah diberi jika perkataan ini digunakan)
Salah : Langkah mengatasinya ialah kerajaan harus menguatkuasakankan undang-undang.
Sepatutnya : Langkah mengatasinya ialah kerajaan menguatkuasakan undang-undang.

Salah : Selain itu, kerajaan harus mengenakan denda yang tinggi kepada pesalah trafik.
Sepatutnya : Selain itu kerajaan mengenakan denda yang tinggi kepada pesalah trafik.

10. Contoh :
Contoh 1 :Rumuskan faktor kemalangan jalan raya dan langkah mengatasinya.

"Kemalangan jalan raya kerap berlaku di lebuh raya. Hal ini telah banyak menyebabkan kehilangan nyawa dan kerugian harta benda. Kejadian seperti ini perlu dibendung dan sikap orang ramai menjadikan jalan raya sebagai tempat berlumba-lumba harus disekat. "

Isi tersurat :
-Faktor yang menyebabkan berlakunya kemalangan jalan raya ialah sikap orang ramai menjadikan jalan raya sebagai tempat berlumba-lumba.

Contoh 2 : Rumuskan kesan-kesan kemajuan teknologi kepada negara dan masalah yang dihadapi.

"Banyak kemajuan tercapai apabila manusia memperkenalkan sains dan teknologi. Pelbagai jenis ciptaan turut dihasilkan sehingga menyebabkan tugas yang dilaksanakan oleh orang ramai menjadi lebih mudah."

Isi tersurat :
- Selain itu, kesan kemajuan teknologi kepada negara ialah tugas yang dijalankan oleh orang ramai menjadi lebih mudah.

Contoh 3 : Rumuskan ciri-ciri tanaman kontan di negara kita dan kepentingannya.

"Antara tanaman kontan tersebut termasuklah getah dan kelapa sawit. Tanaman ini banyak ditanam di sini kerana tanah lateritnya yang subur. Hasil tanaman ini adalah digunakan untuk jualan yang memberi keuntungan kepada negara."

Isi tersurat :
- Ciri-ciri pertanian kontan yang lain termasuklah digunakan sebagai jualan bagi memberi keuntungan kepada negara.

Contoh 4 : Rumuskan kesan negatif kafe siber dalam kalangan remaja dan langkah mengatasinya.

"Umum mengetahui perkembangan kafe siber begitu pesat sehingga seperti cendawan tumbuh. Banyak pihak berpendapat bahawa perkembangan ini amat wajar bagi meningkatkan kemajuan IT dalam kalangan penduduk. Namun segelintir kecil menentangnya dengan alasan bahawa tempat ini akan menjadi tempat berkembangnya gejala sosial dalam kalangan remaja. "

Isi tersurat :
- Kesan negatif yang terakhir ialah kafe siber akan menjadi tempat berkembangnya masalah sosial dalam kalangan masyarakat.


C. MENULIS ISI TERSIRAT: 1. Berdasarkan kunci kata soalan yang kedua.
2. Isi bahagian ini perlu anda fikir sendiri dan bukan diambil dari petikan juga.
3. Jika isi tersirat yang anda fikirkan sudah ada dalam petikan juga, jangan ambil sebagai isi anda.
4. Penggunaan ayat dan penanda wacana adalah sama dengan isi tersurat.
5. Jumlah minimum ialah 2 isi tetapi jika isi tersurat kurang, bahagian isi ini perlu ditambah.
6. JANGAN gunakan perkataan ‘harus/ patut/ mesti/ wajib/ hendaklah/ wajarlah’ dan lain-lain yang berbentuk cadangan. (Tiada markah diberi jika perkataan ini digunakan)

7. Contoh :
Contoh 1 : Rumuskan kesan-kesan kemajuan teknologi kepada negara dan masalah yang dihadapi.

"Banyak kemajuan tercapai apabila manusia memperkenalkan sains dan teknologi. Pelbagai jenis ciptaan turut dihasilkan sehingga menyebabkan tugas yang dilaksanakan oleh orang ramai menjadi lebih mudah."

Isi tersirat :
- Masalah yang dihadapi dalam menyebarkan kemajuan teknologi ialah kekurangan pakar yang mampu memberi perkhidmatan dalam bidang ini kerana masih baru di negara kita.

Contoh 2 : Rumusan tentang kepentingan sektor pertanian kepada negara kita dan langkah untuk memajukannya.
Isi tersirat :
-Langkah untuk memajukan sektor pertanian yang seterusnya ialah kerajaan memberi kemudahan subsidi baja kepada para petani.

Contoh 3 : Rumuskan faktor kemalangan jalan raya dan langkah mengatasinya.

"Kemalangan jalan raya kerap berlaku di lebuh raya. Hal ini telah banyak menyebabkan kehilangan nyawa dan kerugian harta benda. Kejadian seperti ini perlu dibendung dan sikap orang ramai menjadikan jalan raya sebagai tempat berlumba-lumba harus disekat."

Isi tersirat :
- Langkah mengatasi kemalangan jalan raya yang terakhir adalah dengan menguatkuasakan undang-undang jalan raya kepada pemandu yang menyalahi peraturan di jalan raya.

Contoh 4 : Rumusan tentang keburukan makanan ringan kepada kanak-kanak dan cara-cara untuk mencegahnya.
Isi tersirat :
- Untuk mengatasi masalah ini, langkah lain ialah ibu bapa memberi didikan agar anak-anak memilih makanan yang seimbang.


D. MENULIS PENUTUP / ULASAN: 1. 3 aspek perlu ditulis iaitu:
i. siapa bertindak ii. apa tindakan iii. tujuan tindakan
2. Ayat mesti mengandungi perkataan berikut:
i. Kesimpulannya / Oleh itu / Justeru / Maka / Jadi
ii. harus / patutlah / mestilah / wajarlah / harus / patut
iii. supaya / agar
3. Ayat seharusnya berbunyi begini :

Contoh 1 :
Kesimpulannya, (siapa bertindak) harus (apa tindakan) agar (tujuan tindakan).

Contoh 2 :
Oleh itu, (siapa bertindak) harus (apa tindakan) agar (tujuan tindakan).

4. Contoh jawapan ulasan rumusan anda:
Contoh 1 :
Rumuskan faktor penyalahgunaan dadah dan langkah membanterasnya.
Ulasan rumusan:
Kesimpulannya, kerajaan dan masyarakat harus berganding bahu agar masalah penyalahgunaan dadah dapat diatasi.

Contoh 2 :
Buat rumusan tentang ciri makanan seimbang dan kebaikan makanan tersebut.
Ulasan rumusan:
Oleh itu, ibu bapa harus mendidik anak-anak mereka agar bijak memilih makanan yang seimbang.

Contoh 3 :
Rumuskan inisiatif untuk menggalakkan pelajar membaca dan masalah yang dihadapi.

Ulasan rumusan:
Oleh hal yang demikian, para pelajar patut bijak memilih buku yang dibaca agar mendapat pengetahuan yang berfaedah.

Contoh 4 :
Rumuskan faedah penggunaan Bahasa Inggeris dalam sains dan matematik serta permasalahannya.

Ulasan rumusan:
Kesimpulannya, para pelajar haruslah menggunakan bahasa Inggeris dalam pembelajaran mata pelajaran tersebut agar mutu bahasa Inggeris mereka dapat dipertingkatkan.

SENARAI GURU PEMBUAT SOALAN 2011

SMK DATO DOL SAID

78000 ALOR GAJAH, MELAKA

SENARAI GURU PEMBINA ITEM UJIAN/PEPERIKSAAN BM 2011

NAMA UJIAN/PEP.	TARIKH BINA ITEM	TARIKH UJIAN/PEP	NAMA GURU PEMBINA ITEM
			T1	T2	T3	T4	T5	T6
UPP1	29.12.2010	3 – 6.1.2011
UPP2	28.2.2011	7 – 11.3.2011	HASHIM CL	RODZIAH AMIN	PN ROSNAH	RAHMAD	TN HJ SULAIMAN
PERTENGAHAN TAHUN	02.05.2011	7 – 26.5.2011	K1 EN FARID K2 AB NASIR	K1 ZAINOL AF K2 N.AZIZAH YUSOF	K1 AB NASIR K2 S DAHLIA	K1 TN HJ SULAIMAN K2 REZALI SEMIAN	K1 RAZAK O K2 MURAD
UPP3	20.7.2011	25 – 28.7.2011	HASHIM CL	SITI NAZUHA	HALIM	RAHMAD	RUSLI LASIM
PEP.PERCUBAAN PMR		22 – 26.8.2011
PEP.PERCUBAAN SPM/STPM		6 – 23.9.2011
PEP.AKHIR TAHUN	1.10.2011	10 – 25.10.2011	K1 FIRDAUS K2 HASLINDA	K1 RZAINOL AF K2 SITI NAZUHA			K1 RAZAK O K2 MURAD

KOMSAS

1

KOMPONEN SASTERA DALAM MATA PELAJARAN BAHASA MALAYSIA (KOMSAS)

KOMSAS atau Komponen Sastera dalam mata pelajaran Bahasa Malaysia telah

diperkenalkan pada tahun 1999. Kementerian Pelajaran Malaysia telah menetapkan teks yang

wajib dipelajari dan diuji dalam peperiksaan awam. Pelaksanaan KOMSAS di sekolah

dijalankan secara berperingkat mulai Mac 2000, bagi murid tingkatan satu dan tingkatan

empat. Tahun 2001 bagi tingkatan dua dan tingkatan lima, serta tahun 2002 bagi tingkatan tiga.

Dengan terlaksananya dasar ini maka semua murid, bermula daripada tingkatan satu hingga

tingkatan lima telah mendapat pendedahan asas mengenai sastera Melayu. Secara tidak

langsung, mulai 2010 teks KOMSAS yang sedia ada telah ditukar kepada teks yang baharu

bermula dengan Tingkatan 1 dan 4, pada tahun 2011 Tingkatan 2 dan 5, seterusnya pada

tahun 2012 Tingkatan 3. Penukaran teks KOMSAS yang baharu ini menekankan 3 dimensi

penting iaitu:

i. dimensi bahan – teks yang dipilih itu berkualiti, terbaik, sesuai dan menepati kurikulum

kebangsaan.

ii. dimensi guru – teks boleh dilaksanakan oleh guru dalam pengajaran dan

pembelajaran, menepati Falsafah Pendidikan Kebangsaan dan Rukun Negara.

iii. dimensi murid – teks mudah difahami, dekat dengan kehidupan murid, boleh menarik

minat murid, mencetus kreativiti dan teks itu boleh dihayati oleh murid.

Teks yang dipilih bagi kesemua genre merangkumi atau mencakupi pelbagai tema.

Antara tema yang dipilih adalah seperti patriotisme/sejarah, ICT/sains dan teknologi, jati diri/

kerohanian/moral, kemanusiaan/keamanan sejagat, perpaduan, kemasyarakatan/

kewarganegaraan, setiakawan/persahabatan, kekeluargaan, alam sekitar/pembangunan,

sukan/gaya hidup sihat/kesihatan, budaya ilmu, budaya saing, cinta dan kasih sayang,

perniagaan dan keusahawanan, dunia remaja, wawasan negara, kebebasan/hak asasi,

kesenian, adat/ warisan, dan keselamatan, selaras dengan perubahan pendidikan negara.

Pertimbangan juga melibatkan aspek-aspek intrinsik teks misalnya tema dan persoalan,

plot, teknik penceritaan, watak dan perwatakan, latar (latar masa, latar tempat dan latar

masyarakat), nilai dan pengajaran, gaya bahasa dan sudut pandangan dalam teks serta boleh

dianalisis oleh guru dan murid. Pertimbangan turut mengambil kira aras kesukaran untuk setiap

teks agar murid yang mempelajari KOMSAS boleh mengikuti pengajaran guru dengan

berkesan.

Latar Belakang

2

Jenis dan bilangan teks KOMSAS masih dikekalkan selaras dengan kehendak Sukatan

Pelajaran Bahasa Malaysia Tingkatan 1 hingga Tingkatan 5. Enam waktu seminggu telah

diperuntukkan kepada murid bagi mengikuti mata pelajaran Bahasa Malaysia dengan nisbah

empat waktu untuk Bahasa Malaysia dan dua waktu untuk KOMSAS. Berdasarkan Sukatan

Pelajaran Kurikulum Bersepadu semakan 2002 yang telah diterbitkan oleh Bahagian

Pembangunan Kurikulum (BPK), Kementerian Pelajaran Malaysia, KOMSAS tergolong dalam

bidang estetik. Bidang ini memberikan fokus pada keupayaan murid untuk menguasai aspek

kebahasaan, keindahan dan kehalusan bahasa. Selain itu, ia juga menekankan kepada

penghayatan penghasilan dan persembahan sesebuah teks yang dikaji itu.

Hasrat memasukkan komponen sastera (KOMSAS) dalam kurikulum Bahasa Melayu adalah

untuk membolehkan murid:

•

cerpen, drama, prosa tradisional, puisi moden (sajak), dan puisi tradisional.

Meningkatkan dan mengukuhkan minat membaca pelbagai genre sastera iaitu novel,

•

mendengar dan bertutur, membaca dan menulis.

Mengenal, menghayati dan menghargai karya sastera bagi mengukuhkan kemahiran

•

perwatakan, gaya bahasa, latar, plot, sudut pandangan, nilai dan pengajaran.

Mengenal dan menggunakan istilah sastera, iaitu tema dan persoalan, watak dan

•

Sasterawan Negara dan penulis terkenal.

Mengenal pengarang berdasarkan karya yang telah diperakui seperti pengarang

•

Menghayati nilai murni dan pengajaran daripada karya sastera yang dibaca.

•

drama yang bermutu tinggi dan boleh dibanggakan.

Oleh itu pendedahan komponen sastera bertujuan membolehkan murid menikmati dan

mengapresiasi karya sastera, mengetahui ilmu sastera secara ringkas, mengenal penulis dan

sejarah perkembangan tanah air berdasarkan karya yang dibaca serta mengukuhkan

kemahiran berbahasa murid. Melalui pembacaan karya-karya ini, secara tidak langsung murid

dapat memupuk tabiat minat membaca.

Menghasilkan karya sastera yang kreatif seperti menghasilkan novel, cerpen, sajak dan

Objektif

3

Senarai Judul Teks Baharu

Berikut adalah judul teks yang telah ditetapkan bagi Tingkatan 1 :

BIL NOVEL ZON

1 Hikmah

(Mohd Faris Ikmal)

Zon 1

Perlis

Kedah

Pulau Pinang

Perak

2 Sukar Membawa Tuah

(M.Z. Erlysha)

Zon 2

Selangor

Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur

Wilayah Persekutuan

Putrajaya

Negeri Sembilan

3 Bukan Duniaku

(Aida Shahira)

Zon 3

Melaka

Pahang

Terengganu

Kelantan

4 Istana Menanti

(Abd. Latip Talib)

Zon 4

Johor

Sabah

Sarawak

Wilayah Persekutuan Labuan

4

ANTOLOGI KOMPONEN SASTERA DALAM MATA PELAJARAN BAHASA MALAYSIA

(KOMSAS) TINGKATAN 1 (KASUT KELOPAK JANTUNG)

GENRE JUDUL

Puisi Tradisional

• Pantun Dua Kerat (Nasihat)

•

Pantun Empat Kerat (Agama)

•

Pantun Empat Kerat (Berjimat Cermat)

•

Pantun Empat Kerat (Teka-teki)

•

Syair Wasiat Ayahanda Siti Zawiyah

•

Sajak

Syair Kemangkatan Sultan Sulaiman• Kian Kita Lupa

•

Lebah dan Madu

•

Hari Akhir Persekolahan

•

Jangan

•

Diari Lama

•

Prosa Tradisional

Asap• Taju’l Muluk

•

Hikayat Marakarma

•

Cerpen

Budi Seorang Bapa Angkat• Kasut Kelopak Jantung

•

Tempang

•

Tukang Lama

•

Yuran

•

Trauma Embah

•

Drama

Sepucuk Surat daripada Kawan• Surat untuk Ina

•

Arah ke Mana

•

Mendung Hitam Beralih Jua

5

TINGKATAN 2

BIL NOVEL ZON

1 Erti Sebuah Pengorbanan

Zon 1

Perlis

Kedah

Pulau Pinang

Perak

2 Wira Pesona Avatari

Zon 2

Selangor

Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur

Wilayah Persekutuan

Putrajaya

Negeri Sembilan

3 Lestari Bukit Menghijau

Zon 3

Melaka

Pahang

Terengganu

Kelantan

4 Di Sebalik Wajah

Zon 4

Johor

Sabah

Sarawak

Wilayah Persekutuan Labuan

6

ANTOLOGI KOMPONEN SASTERA DALAM MATA PELAJARAN BAHASA MALAYSIA

(KOMSAS) (GEMA SEPI GADIS GENIUS

)

GENRE JUDUL

Puisi Tradisional

• Pantun Dua Kerat (Nasihat)

•

Pantun Empat Kerat (Muhibah dan Perpaduan)

•

Pantun Agama

•

Syair Nasihat (Penghujung Thamarat al-Muhimmah)

•

Perang Saudara di Pahang

•

Sajak

Syair Mendapat Gemala Naga• Persahabatan

•

Hari Guru

•

Burung-burung Pagi

•

Ketenangan

•

Sajak Laut

•

Prosa Tradisional

Warkah Kepada Generasi• Raja Muda

•

Hikayat Daeng Upu Menambun

•

Hikayat Inderaputera

•

Cerpen

Hikayat Anggun Cik Tunggal• Anak Penggunting Rambut

•

Cepa Rengat

•

Dendam

•

Maafku Pinta

•

Gema Sepi Gadis Genius

•

Drama

Warkah Daripada Ibu• Hemodialisis

•

Inflakasta

•

Di Sini Bakti Bersemadi

7

TINGKATAN 4

BIL NOVEL ZON

1 Azfa Hanani

(Halis Azhan Mohd

Hanafiah)

Zon 1

Perlis

Kedah,

Pulau Pinang

Perak

2 Papa ... Akhirnya Kau

Tewas Jua

(Deana Yusof)

Zon 2

Selangor

Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur

Wilayah Persekutuan

Putrajaya

Negeri Sembilan

3 Renyah

(Gunawan Mohamad)

Zon 3

Melaka

Pahang

Terengganu

Kelantan

4 Melunas Rindu

(Hartini Hamzah)

Zon 4

Johor

Sabah

Sarawak

Wilayah Persekutuan Labuan

8

ANTOLOGI KOMPONEN SASTERA DALAM MATA PELAJARAN BAHASA MALAYSIA

(KOMSAS) TINGKATAN 4 (HARGA REMAJA)

GENRE JUDUL

Puisi Tradisional

• Pantun Empat Kerat (Budi)

•

Pantun Empat Kerat (Jenaka dan Sindiran)

•

Syair Definsi Orang Berakal

•

Syair Siti Sianah

•

Gurindam 12 Fasal Yang Keenam

•

Sajak

Seloka Emak Si Randang• Harga Remaja

•

Di Perpustakaan

•

Mengintai Ruang Insaf

•

Mahsuri

•

Adat Sezaman

•

Prosa Tradisional

Tiba Waktunya• Pelayaran Yang Penuh Peristiwa

•

Merah Silu

•

Hikayat Indera Nata

•

Cerpen

Hikayat Khoja Maimun• Ibu dan Ceper

•

Memori Seorang Tua

•

Israk

•

Pemain Catur

•

Mellisa

•

Drama

Biarkan Samudera• Gelanggang Tuk Wali

•

Forum Remaja 2020

•

Cempaka Berdarah

9

TINGKATAN 5

BIL NOVEL ZON

1 Kembara Amira

Zon 1

Perlis

Kedah,

Pulau Pinang

Perak

2 Interlok

Zon 2

Selangor

Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur

Wilayah Persekutuan Putrajaya

Negeri Sembilan

3 Sutera Dalam Lukisan

Zon 3

Melaka

Pahang

Terengganu

Kelantan

4 Kabus Di Perbukitan

Zon 4

Johor

Sabah

Sarawak

Wilayah Persekutuan Labuan

10

ANTOLOGI KOMPONEN SASTERA DALAM MATA PELAJARAN BAHASA MALAYSIA

(KOMSAS) (DIRGAHAYU BAHASAKU

)

GENRE JUDUL

Puisi Tradisional

• Pantun Empat Kerat

•

Pantun Lapan Kerat

•

Syair Makna Riak

•

Syair Pemberontakan Patani

•

Gurindam Tonggak Dua Belas

•

Sajak

Seloka Si Lunchai• Dirgahayu Bahasaku

•

Kecek (V)

•

Bangkitlah

•

Pasar Perasaan

•

Di Bawah Langit Yang Sama

•

Prosa Tradisional

Arkitek Kota• Hikayat Langlang Buana

•

Hikayat Siak

•

Dua Geliga Hikmat

•

Cerpen

Hikayat Daeng Upu Menambun• Pahlawan Buntung

•

Pungut Alias, Zahara Alias Yap Siew Hong

•

Idola

•

Penanggungan

•

Hutan Rimba

•

Drama

Tanggar Amanat• Tiang Cengal Dinding Sayung

•

1400

•

Dato’ Onn

11

i) Tema

Tema ialah idea utama atau persoalan yang mengawal sesebuah, karya sama ada

disampaikan secara langsung atau tidak langsung. Idea ialah fikiran atau sesuatu

yang menjadi persoalan bagi pengarang dan persoalan itu merupakan tunjang

kepada sesebuah karya. Tema yang ditulis akan menjadi panduan untuk memilih

bahan dalam cerita, menyusun dan memantapkan cerita. Tema dalam sesebuah

karya tidak dapat dikesan sehingga selesai cerita itu dibaca. Apa yang terkandung di

sebalik sesebuah karya itu merupakan pokok persoalan atau tema. Tema itu lahir

melalui pengalaman, imaginasi dan konflik.

ii) Persoalan

Persoalan ialah perkara sampingan yang ada hubungan dengan tema yang hendak

diungkapkan oleh pengarang bagi menguatkan sesuatu tema dalam sesebuah

karya.

iii) Plot

Plot ialah sesuatu yang menghubungkan antara peristiwa dalam sesebuah karya

yang pertaliannya dengan gerak laku fizikal dan rohani pelaku atau watak. Setiap

peristiwa dan gerak laku yang berlaku adalah berdasarkan kepada hukum sebab

dan akibat. Plot memaparkan tentang aksi dan mengapakah aksi itu terjadi. Aksi

yang ditunjukkan oleh watak akan berkembang dan berhubungan antara satu sama

lain. Kemungkinan besar plot yang disusun secara kronologi atau tidak kronologi.

Plot kronologi ialah plot yang disusun mengikut urutan, iaitu peristiwa yang berlaku

dahulu akan didahulukan dan kemudian akan dikemudiankan. Sementara plot tidak

kronologi ialah peristiwa yang berlaku kemudian didahulukan sementara peristiwa

yang berlaku dahulu dikemudiankan.

iv) Watak dan Perwatakan

Watak ialah pelaku atau pelakon dalam sesebuah karya. Watak tidak semestinya

manusia, tetapi boleh juga terdiri daripada haiwan, tumbuh-tumbuhan dan unsur

alam. Perwatakan pula ialah sifat-sifat luaran dan sifat-sifat dalaman yang positif dan

negatif secara menyeluruh yang disorot melalui perasaan, tindakan, pemikiran dan

fizikal seseorang watak itu. Gambaran watak boleh disampaikan oleh pengarang

secara langsung dan tidak langsung melalui tutur kata, aksi atau cara berfikir watak.

ASPEK-ASPEK SASTERA

12

Watak terbahagi kepada dua iaitu watak utama dan watak sampingan. Watak utama

ialah watak yang memainkan peranan penting dan menggerakkan sesebuah cerita.

Sementara watak sampingan ialah watak yang menyokong watak utama untuk

melengkapkan cerita. Peranan watak sampingan lebih kecil daripada watak utama.

v) Latar

Latar

latar tempat, latar masa dan latar masyarakat. Latar masa ialah waktu atau tempoh

masa sesuatu peristiwa itu berlaku. Contohnya pagi, tengah hari, senja, malam,

zaman pendudukan Jepun, zaman moden dan sebagainya.

latar tempat adalah tempat sesuatu peristiwa itu berlaku misalnya dalam rumah, di

Ipoh, dalam hutan dan sebagainya. Latar masyarakat adalah keadaan atau

gambaran masyarakat di tempat sesuatu peristiwa itu berlaku misalnya masyarakat

kampung, masyarat bandar dan sebagainya.

ialah latar belakang bagi sesebuah cerita. Latar terbahagi kepada tiga iaitu

vi) Nilai

Nilai Kemanusiaan

Nilai kemanusiaan ialah nilai-nilai yang baik atau nilai positif yang terdapat dalam

sesebuah karya cereka. Nilai-nilai baik seharusnya dimiliki, dihayati dan diamalkan

oleh manusia. Antara nilai-nilai baik itu ialah:

1. Nilai keadilan 2. Nilai kebijaksanaan

3. Nilai amanah 4. Nilai keberanian

5. Nilai bertanggungjawab 6. Nilai berbudi bahasa

7. Nilai berdikari 8. Nilai merendah diri

9. Nilai ketabahan 10. Nilai merendah diri

11. Nilai keinsafan 12. Nilai nasihat-menasihati

13. Nilai kejujuran 14. Nilai patriotik

15. Nilai kesederhanaan 16. Nilai kerajinan

17. Nilai mengenang budi 18. Nilai kesabaran

19. Nilai bertolak ansur 20. Nilai simpati/belas kasihan

21. Nilai hormat-menghormati 22. Nilai bekerjasama/tolong-menolong

23. Nilai ketaatan 24. Nilai keyakinan

Nilai Kemasyarakatan

Nilai kemasyarakatan ialah nilai yang baik (positif) dan nilai buruk (negatif) yang

terdapat dalam sesebuah masyarakat. Nilai positif dan nilai negatif ini dimiliki,

dihayati dan diamalkan oleh sebahagian anggota masyarakat. Nilai kemasyarakatan

merangkumi nilai yang tersenarai di atas. Sementara nilai-nilai negatif misalnya

masyarakat yang suka menyebarkan fitnah, masyarakat yang tidak taat kepada

perintah Allah dan sebagainya.

13

vii) Pengajaran

Pengajaran ialah amanat yang hendak disampaikan oleh pengarang melalui

karyanya, terutama dari segi moral dan pendidikan untuk menghayati konsep yang

baik dijadikan teladan dan yang buruk dijadikan sempadan. Pengajaran juga dikenali

sebagai mesej, amanat dan nilai moral. Dalam hal ini pengarang mempunyai

tanggungjawab sosial kepada masyarakat. Karya yang baik seharusnya

menyampaikan pengajaran, mesej dan amanat kepada pembaca.

viii) Gaya Bahasa

Gaya bahasa dilihat daripada dua aspek iaitu unsur bahasa dan unsur bunyi. Unsur

bahasa dalam sesebuah karya tercipta daripada beberapa unsur contohnya gaya

bahasa perbandingan, gaya bahasa perulangan, penggunaan diksi, struktur ayat

dan gaya bahasa yang mengandungi nilai estetika atau keindahan yang mampu

menarik minat pembaca. Gaya bahasa perbandingan adalah seperti simile,

personifikasi, metafora, peribahasa, simpulan bahasa dan hiperbola. Gaya bahasa

simile bermaksud perbandingan sesuatu dengan sesuatu yang lain dengan

menggunakan perkataan-perkataan seperti bak, bagai, umpama, ibarat, dan seperti.

Contohnya

maksud manusia atau unsur perorangan kepada sesuatu objek atau perkara.

Contoh, daun kelapa

gaya bahasa perbandingan yang menggabungkan unsur konkrit dan abstrak

misalnya

sesuatu secara berlebih-lebihan. Misalnya

dipedulikan.

Unsur bunyi ialah aliterasi dan asonansi. Aliterasi ialah pengulangan huruf

konsonan, iaitu huruf-huruf selain huruf-huruf vokal. Contohnya puisi Pasar

Perasaan tulisan T. Alias Taib:

konsonan n. Asonansi ialah pengulangan huruf-huruf vokal a, e, i, o dan u.

Contohnya, berdasarkan puisi Pasar Perasaan tulisan T. Alias Taib:

kerbagai ranting kering. Gaya bahasa personifikasi bermaksud memberikanmelambai-lambai di tiup angin. Metafora merupakan sejenislaut kasih. Gaya bahasa hiperbola pula bermaksud membandingkanmarahnya berapi-api bila panggilan tidakyang diriuhkan kekosongan – pengulanganbagai rantinging – pengulangan vokal i